Zabawa jest głównym źródłem rozwoju dzieci do wieku szkolnego. W okresie 2.-3. roku życia można rozróżnić kilka rodzajów zabaw dzieci.

 Zabawy manipulacyjne - to czynności swobodnie podejmowane przez malucha dla przyjemności. Przykładem może być potrząsanie grzechotką czy wkładanie klocków do pudełek.

 Zabawy konstrukcyjne – jak sama nazwa wskazuje polegają na konstruowaniu przez dziecko. Oznacza to, że maluch dąży do uzyskania zaplanowanego (bardziej lub mniej) wytworu, np. wieży z klocków.

 

Dziecko w wieku poniemowlęcym przechodzi od zabaw funkcjonalnych do symbolicznych.

 Poniżej przedstawiam koncepcję rozwoju zabawy wg Bornsteina.

 

Stadium rozwoju	Charakterystyka zabawy	Przykład zachowania dziecka
1. Zabawy funkcjonalno-manipulacyjne
Ogólna aktywność funkcjonalna	Używa jednego przedmiotu w zabawie	Ciągnie zabawkę, np. autko
Niespecyficzne działania kombinowane	Używa dwóch lub więcej przedmiotów niezgodnie z ich przeznaczeniem	Wkłada filiżankę do autka
Manipulacje specyficzne	Używa dwóch lub więcej przedmiotów zgodnie z ich przeznaczeniem	Przykrywa garnek pokrywką
Stadium przejściowe	Używa przedmiotu-zabawki w sposób bliski jego założonej funkcji	Kładzie słuchawkę telefoniczną obok ucha lub na ramieniu (nie wypowiada jednak słów)
2. Zabawy symboliczne
Udawania skierowane na siebie	Wykonuje udawane działania w odniesieniu do samego siebie	Pije z pustej filiżanki
Udawanie skierowane na innych	Wykonuje udawane działania w odniesieniu do innych	Całuje lalkę
Sekwencje czynności udawanych	Łączy dwa lub więcej udawanych działań	Wykonuje ciąg czynności, np. całuje lakę, kładzie ją do wózka, okrywa, itd.
Zabawa w udawanie z przedmiotami zastępczymi	W udawanym działaniu używa jednego lub więcej przedmiotów zastępczych	Udaje, że klocek to słuchawka telefoniczna

Zdolnośc do udawania u dziecka pojawia się między 18. a 24. miesiącem życia. Dzieci nie tylko same zaczynają odgrywać sytuacje na niby, ale także rozumieją udawanie dorosłych.

 

Możemy wyróżnić kilka form udawania:

1. Forma udawania sytuacyjnego – przyjęcie, że jakiś obiekt jest tym, czym naprawdę nie jest.

Przykład: Traktowanie banana jako słuchawki telefonicznej

2. Forma prawdy – traktowanie obiektu tak, jakby posiadał cechy, których w rzeczywistości nie posiada.

Przykład: Udawanie, że mamy mokre ubranie, podczas gdy naprawdę jest ono suche.

3. Forma istnienia – wyobrażanie sobie czegoś, czego nie ma.

Przykład: Wyobrażanie sobie kapelusza na czyjejś głowie. 




W oparciu o Psychologię rozwoju człowieka, pod red. Barbary Harwas-Napierała i Janusza Trempały